Preventie is een gewaardeerd element in de zorg van vandaag. Zelfs in het regeerakkoord kreeg dit een duidelijke vermelding. Meer en meer speelt ook technologie hierin een rol. Het 4P-model sluit aan bij het potentieel van technologie om op preventie in brede zin in te zetten. De 4p’s staan voor:
-
- Preventieve doelen: voorkomen van ziekte, ziektepreventie in enge zin
- Predicatieve doelen: voorspellen van gezondheidsrisico’s op basis van registratie en interpretatie van parameters
- Personaliserende doelen: zorg op maat van de patiënt aanleveren
- Participatie doelen: betrekken van de patiënt in zorg en zorgcoördinatie
Heel wat verschillende soorten zorgtechnologie kunnen hiervoor ingezet worden. Wearables, sensoren, domotica, gaming, online communicatie of beeldbellen zijn maar een greep uit de talloze mogelijkheden. Dit maakt ook zorg op afstand mogelijk.
In tijden van disbalans in zorgvraag en –aanbod wordt meer en meer getracht conventionele medische zorg aan te vullen met psychosociale ondersteuning, waarin er meer nadruk ligt op bevordering van zelfmanagement. Met zelfmanagement bedoelen wij activiteiten die individuen uitoefenen en beslissingen die zij nemen samen met hun omgeving, inclusief partner, vrienden, familie, gemeenschappen en zorgverlener, om met hun aandoening om te gaan en de progressie en impact ervan te minimaliseren of hun gezondheid te versterken en ziekte te voorkomen. Zelfmanagement richt zich dus op het stimuleren van zelfmanagementactiviteiten, met als doel het maximaliseren van gezondheids- en welzijnspotentieel. Daarnaast richt het zich op iemands toegang tot gezondheidsinformatie, op basis waarvan effectieve keuzes gemaakt kunnen worden om te komen tot gewenste acties en uitkomsten. Tot slot organiseren patiënten bij zelfmanagement hun therapie in partnerschap met de zorgverlener. Zelfmanagement legt regie bij de zorgvrager en technologie kan hierin bijdragen.
Uit deze beschrijving kunnen we opmaken dat het uitoefenen van zelfmanagement veel vraagt van mensen, technologie veel kan bijdragen, maar ook dat de match tussen beiden geen evidentie is. Er is dus ook aandacht nodig voor de vraag hoe innovaties en technologie succesvol geïntroduceerd kunnen worden.
De overheid wil de zorgvrager ondersteunen om regie op te nemen. Er wordt opgeroepen om m-Health projecten in te dienen. Initiatieven zoals Vitalink uitbreiden, eerstelijnsgezondheidszorg digitaal organiseren, online hulpverlening bieden binnen de geestelijke gezondheidszorg, … worden ondersteund en aangemoedigd. Patiënt-empowerment en patiëntparticipatie bevorderen is een belangrijk drijfveer hierbij.
m-Health of mobile health is een onderdeel van e-health, maar op zich nog steeds een breed begrip dat staat voor het gebruik van mobiele toestellen en toepassingen om gezondheid te promoten en/of op te volgen. Het gaat om de mobiele technologie zoals bijv. monitoring en ondersteunende diensten van chronisch zieken. Draagbare technologie is een specifieke categorie binnen m-health waarvan de ontwikkeling en commercialisering de laatste tijd een hoge vlucht nemen. Onder deze draagbare technologie wordt het geheel van sensoren en apparaten (zoals de momenteel populaire polsbandjes) verstaan die door een gebruiker op het lichaam kunnen worden gedragen en waarvoor ook de term ‘wearables’ gangbaar is. Het doel van deze wearables is om op een weinig invasieve, maar betrouwbare manier (continu) fysiologische data van de drager te verzamelen. Zo bestaan er compacte en niet-invasieve toestellen om een elektrocardiogram (ECG) en een elektro-encefalogram uit te voeren, hartritmevariabiliteit (HRV) en ademhalingsfrequentie te registreren, huidgeleiding te meten en beweging vast te stellen. Deze apparaten worden al langer in diverse settings toegepast. Ziekenhuizen monitoren er ambulante cliënten mee en gespecialiseerde centra maken er gebruik van om topsporters te begeleiden. De laatste jaren werden wearables bovendien meer toegankelijk door eenvoudiger gebruik en lagere prijzen. Die evolutie maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat individuen deze draagbare technologie gebruiken om hun leven te kwantificeren met als doel op basis van de verkregen data hun dagelijkse leven te monitoren en uiteindelijk ook te verbeteren. m-health brengt dankzij technologische vooruitgang de technische mogelijkheden van zorg dichter bij de cliënt op een mobiele wijze. Kleiner wordende toestellen, gemakkelijke dataopslag en -verdracht enz. maken dit mogelijk.