Ideation

Een ideation sessie is een moment waarin jij al je kennis en creativiteit inzet om vanuit nieuwe perspectieven te kijken naar de realiteit. Iemand vraagt je mee op avontuur in de context van concrete vraag, situatie, probleemstelling, uitdaging. Aan het einde van de rit ligt er een concreet idee op tafel, soms gaat ideation zelfs verder tot implementatie, maar dat is niet onze doelstelling op de denkdag die er aan komt. 

Het proces

Ideation verloopt in een aantal vast stappen. Er bestaan heel wat modellen om een ideation sessie en de methodiek in beeld te brengen, maar standaard komt het steeds terug op dezelfde basis. 

Empathize

Je start de dag met het ontdekken van de case waaraan je zal werken. Iemand vertelt jou het verhaal waarover jij mee gaat nadenken en bezorgt je mogelijk ook nog wat documentatie. Met dit verhaal vertrek jij met je team op onderzoek. Je wil het probleem of de vraag zo goed mogelijk begrijpen en je inleven. Je wil je gaan inleven in het verhaal. Elk verhaal heeft meerdere invalshoeken, meerdere gebruikers, meerdere stakeholders. Je inleven betekent dus dat jij op zoek gaat wie dat allemaal zijn, wat hun ervaringen en noden zijn. Kijk je naar een app, dan wil je bijvoorbeeld niet enkel kijken vanuit het oogpunt van de gebruiker van een app, maar ook denken aan de noden van de eigenaar, de zorgverlener die er bij betrokken is en misschien de verzekeraar die mee betaalt. Maar misschien is het ook wel interessant om te weten wat de concurrentie doet. Hoe je dat doet? Je kan mensen bevragen, een korte online bevraging, even rondbellen, … Een goed netwerk is goud waard, soms wil je hun mening kennen, maar soms kunnen ze je ook heel snel helpen om online de juiste informatie te vinden. En vanzelfsprekend kan je ook zelf online heel wat info vinden. En vergeet natuurlijk ook niet alle info die de opdrachtgever bezorgde aandachtig te bekijken. 

Vragen die je voor ogen kan houden in deze fase zijn:

• wie zijn alle stakeholders?  de gebruiker, de maker, wie betaalt, wie gebruikt mee, wie ziet toe op bv veiligheid, …
• wat zijn hun ervaringen? hoe ziet die ervaring er uit? teken misschien eens een customer journey uit 
• wat zijn de noden vandaag en morgen?  
• wat is er al aan materiaal? fysiek materieel, denkproces, digitaal, …

Define

Nu je veel weet is het tijd om even terug te focussen op het probleem of de uitdaging. Op basis van de kennis die je intussen hebt verzameld kijk je terug en herformuleer je de vraag. De vraag waarmee je vertrok voelt nu je meer weet wellicht erg ruim aan. Probeer ze dus helder, duidelijk, afgebakend te herformuleren. Enkel zo kan je straks echt op zoek naar een antwoord. 
Elk probleem is maar een probleem en is maar duidelijk in een context. Nu je die context kent, kan je het probleem helder definiëren. 

Ideate

Je hebt kennis en een vraag/uitdaging. Tijd om ideeën te bedenken. Ja, dat is niet hetzelfde als een oplossing zoeken. Je gaat niet op zoek naar die ene oplossing, maar naar hel wat (wilde) ideeën die een antwoord zouden kunnen bieden. Veel is goed! Divers is super! Out-of-the-box is perfect! 

Ideeën groeien uit de basis van de kennis die je had en de informatie die je verzamelde. Je maakt connecties tussen diverse puzzelstukken die je nu voorhanden hebt en verschillende combinaties, leiden tot verschillende antwoorden. Laat je in deze fase niet afremmen door wat (nog) niet kan, denk wild. Je zal zien da voor wat eerst onmogelijk leek of een belemmering was, er vaak een creatieve oplossing komt die een zot idee tot een goed idee maakt. 

Prototype en present

Testen gaan we niet doen in deze denkdag. Prototypen wel een beetje. Je gaat een van je wilde ideeën immers verder uitdenken. Je maakt jouw antwoord op de vraag concreet en zal dat komen voorstellen. De opdrachtgever luistert mee. 

Je kijkt naar het antwoord dat jullie uit al jullie ideeën gekozen hebben en pluist het helemaal uit. Voor wie doe je dit? Met wie heb je rekening gehouden? Waarom? Hoe zie je het concreet? Wat heb je nodig? Waarmee moet rekening gehouden worden, wat zijn eventuele gevaren of valkuilen? Hoeveel tijd zal er nodig zijn? Heb je een idee van het budget dat nodig is voor jouw idee? Welke expertise zal nodig zijn? 

Bouw je presentatie goed op. 8 minuten is veel en weinig tegelijk. Als je goed weet wat je wil vertellen en helemaal in je verhaal zit kan het weinig zijn. Als je niet goed weet wat je komt vertellen, worden het lange minuten. Geen van beiden is leuk, dus zorg dat je perfect voorbereid aan het woord komt. Een sterke presentatie kan helpen, maar misschien gebruik je liever iets anders om je verhaal te ondersteunen, dat kan ook. Nog niet veel ervaring met pitchen? Bekijk eens wat online tips en tricks of probeer het eens met een elevatorpitch waarin jij jezelf voorstelt. In een pitch draait het niet enkel om of wat jij zegt juist is, maar ook om betrokkenheid. 

De tools

Samenwerken in vanzelfsprekend gemakkelijker buiten Covid-tijd. Je neemt een tas koffie en doet een babbel, post-its en grote papieren doen wonderen en je loopt letterlijk wel eens iemand interessant tegen het lijf, of je haalt een echte frisse neus tussendoor. Dat doen we dus niet in deze versie. Hoe doen we het dan wel? 

Je gaat online samenwerken en dat doen we in NewRow in breakout rooms. Deze rooms worden je werkplek waar je eenvoudig ook je docenten kan bereiken. Daarnaast ben je vrij alle andere middelen in te zetten die je wil gebruiken, telefoon, videobellen, een 1.5m wandeling, … Het is enkel belangrijk te weten dat NewRow wel de thuisbasis is van je team waar je docenten kan vinden en uiteindelijk ook zal presenteren op dag 2. 

Online whiteboard en collaboration apps zoals Miro lijken ons wel een meerwaarde te zijn voor deze samenwerking. Kijk zeker voor de werkdag als eens rond wat jij handig vindt, zo kan je bij de start van de samenwerking met je team meteen samen beslissen hoe jullie willen werken. 

Een paar basisafspraken bij het brainstormen zijn altijd belangrijk, zowel online als offline. Een daarvan is om groots te denken en niet neerwaarts. In een ideation is geen idee te gek. Antwoord dus niet met

• • • dat gaat nooit
    • te extreem
    • hebben we al geprobeerd
    • te duur
    • hebben we niet de kennis voor
    • ja maar…
    • te riskant

Hierna lees je wat meer over de denkstappen die je kan zetten. Er wordt ook verwezen naar documenten die je daarbij handig kan gebruiken. En de term aanklikbaar is, kan je ook een ingevuld voorbeeld vinden. 

Empathize

Om je in te werken in de context zijn er twee belangrijke pistes te bewandelen. Het probleem van de opdrachtgever begrijpen doe je door de 1. opdrachtgever en de omgeving te leren kennen, maar ook door 2. de klant of gebruiker te leren kennen. Elk probleem is immers gerelateerd aan een gebruikersgroep. 

De omgeving bekijken kan starten bij wat opzoekwerk over de activiteiten van je opdrachtgever, de toepassing waarover de vraagstelling gaat en de omgeving waarin het zich allemaal situeert. De wegwijzers om aan het eerste te beginnen geeft je opdrachtgever misschien al mee. De omgeving bekijken kan starten bij het in kaart brengen van de stakeholders. 

Stakeholders zijn iedereen die op een of andere manier een relatie hebben met he vraagstuk dat jij gaat aanpakken. Daarbij denk je vanzelfsprekend aan klanten of gebruikers en de eigenaar of producent van een toepassing, maar denk ook aan de wetgever, het bedrijf waar een toepassing gebruikt zal worden en vergeet zeker ook de concurrentie niet in beeld te brengen, … Ter vergelijking: als je een jeugdhuis runt wil je tevreden jeugd, 

maar wil je ook dat de gemeente je jeugdwerking wil steunen. En tot slot wil je ook de buren tevreden houden. En tot slot wil je ook weten wat andere cafés en jeugdhuizen in de buurt doen zodat je je van hen kan onderscheiden. Als je weet wie er allemaal in beeld is, wil je ook kort weten wat hun relatie of impact is. Zoek dat dus ook snel even uit.   [STAKEHOLDERMAPPING]

Nadien is het interessant om de klant of gebruiker een van dichterbij te bekijken. Wat denkt de klant over dit probleem of kortweg over de toepassing? Wat wil de klant graag? Wat vindt een klant vervelend? Waar droomt hij van voor de toekomst? Wat hoorde de klant van anderen hierover? Let op soms heb je ’twee’ klanten. Bv. als een wzc een zorgrobot koopt zijn ze de klant van het bedrijf die de robot maakt, maar de ouderen zijn natuurlijk ook klant en gebruiker van de robot. Het kan dan interessant zijn om vanuit de twee perspectieven eens grondig te gaan kijken.   [CUSTOMER EMPATHY MAPPING]

Naast de kijk van de klant is ook de ervaring van de klant soms wel erg interessant om van naderbij te bekijken. Een customer journey uitschrijven kan daarbij helpen. Je bekijkt wanneer de klant het eerst met de dienst in aanraking komt, bv een jongere die een oudere broer over een jeugdhuis hoort vertellen en hoe de verdere contacten verlopen tot hij of zij echt klant is bv. de jongere ziet een affiche van een feestje in het JH, op de dag van het feest gaat de jongere er naartoe met vrienden, na het feest vertelt hij er over aan andere vrienden. Je kan van elk van deze momenten dan bekijken wat er goed en minder goed loopt en wanner de klant tevreden is of net niet. In jou zoektocht kan het dus interessant zijn om eens enkele gebruikers of mensen uit de gebruikersdoelgroep te contacteren en hen enkele vragen te stellen. [CUSTOMER JOURNEY]

Heb je meerdere soorten klanten in beeld, wil je een duidelijk beeld van over wie je praat? Neem dan de tijd om even enkele persona’s te maken. Persona’s zijn fictieve personen matchen met een deel van je doelgroep. Door ze concreet te beschrijven kan je verder in je denkproces je ideeën eenvoudig aftoetsen aan deze doelgroep. bv. als je een app wil introduceren in een zorgomgeving zijn er onder je gebruikers jonge verpleegkundigen die vertrouwd zijn met ict, maar er zijn ook 50+ers die wat angst hebben voor ict toepassingen en er zijn misschien medewerkers met een beperking als dislexie. Persona’s uitschrijven voelt misschien wat als fantaseren, maar het is een echt handig hulpmiddel om later je ideeën te toetsen. [PERSONA] [PERSONA]

Define

Je probleem herdefiniëren doe je door met je team terug te kijken op de info die je al verzamelde. Door de vraag en deze info naast elkaar te leggen kan je de vraag duidelijker stellen. Interessant voor het genereren van ideeën is om te vertrekken van een vraagt die start met ‘hoe zouden we …’. (How might we…?)

Bv. hoe zouden we met het JH ook jongeren kunnen aanspreken die niet van fuiven houden?  hoe zouden we overmatig drankgebruik kunnen ontraden?